Heel langzamerhand ontstaat er een geest van verzet in de publieke sector tegen doorgeslagen overheidsregulering en -reorganisaties, die voortdurend gepaard gaan met het afknijpen van en verleggen van stromen van financiering.
In vijfentwintig jaar is, in wat de publieke sector heet, het èchte werk (de agent op straat, de verpleegster aan het bed, de onderwijzer in de klas) een zaak van voortdurende verantwoording geworden. Het aantal uitgeschreven boetes bij de politie, de minuutadministratie in de zorg, de planvorming in de klas: alles is er steeds meer op gericht in de publieke sector werkende mensen zich te laten verantwoorden.
Televisieprogramma’s als De Monitor, Zembla en VPRO Tegenlicht spitten een en ander uit.
Vanwaar deze geest van verzet? Wie goed luistert naar de protesten kan tussen de regels door horen dat genoemde zaken mensen afleiden van wat zij beschouwen als hun èchte werk: dat is veiligheid vergroten en boeven vangen, patiënten beschouwen als mensen met behoefte aan een praatje, of leerlingen zien als èchte mensen met verschillende behoeften. En in alles klinkt door: wij willen mensen als mènsen behandelen, niet als objecten: van maatschappelijke criminaliteit, van zorgbehoeftigen, van identieke ontvangers van kennis…
Is verantwoording dan een slechte zaak? Natuurlijk niet, zal iedereen zeggen. het gaat tenslotte wel om de besteding van een grote hoeveelheid overheidsgeld in veiligheid, zorg en onderwijs. Dat is ook zo, en dat je voor die grote sommen geld best een wederprestatie mag vragen is logisch.
Het is alleen wel gek dat, als je hetzelfde vraagt van overheidsdienaren in Den Haag, de meetlat plotseling wat lager blijkt te liggen. De wanprestaties bij ministeries als dat van Justitie zijn inmiddels vaak genoeg genoemd: bonnetjes, onjuiste informatie, mislukte projecten als bijvoorbeeld het alcoholslot: het geld wordt met miljoenen door het putje gespoeld. Mislukte ICT-projecten: miljarden weg en geen prestatie. Het spoor: geprivatiseerd, maar de leiding levert wanprestatie op wanprestatie.
De Tweede Kamer: een verzameling van kort-voor-de-kop gekozen leden die zelden een eigen standpunt hebben en continue als opgewonden standjes hype-achtig reageren….
Ondertussen wijst iedereen naar iedereen. Agenten hebben geen enkel idee voor welke kwaliteit het apparaat, waar zij voor werken, wordt gereorganiseerd. Waarheen en waartoe?
In de zorg zijn steeds meer mensen op straat komen te staan: megalomane instituten, volledig onbestuurbaar, gaan het faillissement in, medewerkers komen op straat te staan en de patiënt blijft in de kou staan. Wie nog werkt moet van elke minuut weten waartoe en waarvoor.
Onderwijs moet passend worden, met steeds grotere klassen en steeds minder handen beschikbaar; onderwijzers achten zich inmiddels als niet meer dan administrateurs voor de minister, de staatssecretaris en de besturen.
Ondertussen voelen steeds meer mensen zich niet meer veilig op straat, worden patiënten nog amper geholpen en zijn leerlingen slachtoffer van gefrustreerde leraren (chargeren mag).
Maar ja, zolang in Den Haag alleen economische belangen in de plaats blijven komen van enig heilig geloof in het belang van de publieke sector en haar werknemers zal er weinig verandering zichtbaar worden. Want: de burger wenst niet meer te betalen voor de publieke dienst (betaalt al genoeg belasting), en de werknemer in de publieke sector wenst niet ècht op te komen voor eigenbelang. Immers: staken doe je niet want dat is niet goed voor veiligheid, de patiënt en de leerling, en andere mogelijkheden lopen dood.
Wat dan wel? Daar denk ik nog een weekje over na…