Naast mij staat een mand. Daarin ligt het toppunt van luiheid uit mijn woonplaats, namelijk: mijn kat. Het beest WiFi, maar momenteel is de uitstraling minder dan nul. Als je naar de buitenkant van het beest kijkt (een rasechte Siamees) zou je het met me eens zijn: het is een prachtdier! Maar ehhh… die uitstraling nu, hè? Nul dus.
Een typisch fenomeen. Even terug naar de mand-met-kat. Al is de uitstraling nul, het beest spitst wel voortdurend de oren als er iemand langsloopt, of de mand nadert. Het is verbijsterend hoe alert het dier is; als ik zo zou slapen, dan vielen me onder werktijd vermoedelijk de ogen dicht. Die Siamees van ons slaapt-waakt; het zal haar niet gebeuren dat je haar onverwacht bij de poot hebt.
Zo meteen, zo rond een uur of negen, komt er beweging in het luie vlees. De ene na de andere poot begint aan een vorm van rekgym (4 poten lang), daarna worden de poten onder het vlees gehesen en wordt het rekken en strekken nog enigszins overgedaan. En dan: ten strijde in het duister!
Het is 1 november, als ik dit schrijf. Wekenlang staan pers en sociale media vol van de vluchtelingenproblematiek. De toonzetting is van het type die niet bij ons rustig democratisch bestel past. Standpunten verharden, terminologie getuigt van steeds minder respect, en er zijn er onder ons die geweld en terreur zouden willen toepassen om beleid naar eigen wens te krijgen. Het maakt trouwens ook steeds minder uit waar het over gaat: asielzoekers, Zwarte Piet, passend onderwijs, het werk van publieke dienstverleners: toon en muziek passen steeds minder bij wat als goed burgerschap wordt ervaren.
Ruim een kwart van de kiezers in Nederland geeft momenteel aan zich het best thuis te voelen bij een bekend populist, niet bekend van doordachte en respecterende woorden. Maar ook iemand die de toon van een deel van de burgers schijnbaar goed weet te vertolken.
Nederlandse samenleving op drift, en niet alleen die. Ook het Europa van na de Wende in 1989 schudt op grondvesten. Na de bankencrisis en de Griekse crisis nu de vluchtelingencrisis. Het wordt steeds duidelijker dat het Europese project door al deze crises en het onderling venijn zèlf de afgrond nadert.
In dat (soms nog niet bewust ervaren) tijdsbestek staan deze week weer duizenden leerkrachten voor de klas. Hoe ouder de leerlingen, hoe groter de kans dat genoemde problemen aan de orde gaan komen. Ook onze leerlingen zijn niet gek, en zien in jeugdjournaal en via nu.nl en zo best dat er spanning in de wereld is. Zij zien op tv de stromen vluchtelingen voorbij trekken, horen het geruzie tussen politici, zien het gebrek aan respect op straat en het sportveld, het gedoe in het Journaal en in de krant….
Hoe sta jij er in als leerkracht/docent? Laat je de onderwerpen voor wat ze zijn? Aan jou de taak om te laten zien wat goed burgerschap inhoudt… Hoor je de stille onrust bij je leerlingen? Pik je de wens tot daden van leerlingen op en organiseer je met ze mee? Durf je het grotere verband te laten zien?
Soms denk ik: was ik maar een Siamees. Een vrije kat, niet verantwoordelijk voor anderen, vrij om de jacht te openen, vrij om een dutje te doen op elk willekeurig moment van de dag, niet belast met prestatiedruk of andere menselijkse bedenksels… Aan de andere kant zou ik maar de hele dag zijn gefixeerd op het vangen en plukken van vogels.
Maar dat het er voor een onderwijsdier niet gemakkelijker op wordt, daarover hoeven we niet van mening te verschillen…