Wie na het verhaal van vorige week tot de conclusie kwam ik niets heb met Onderwijs2032: verkeerd begrepen. 2032 is bijna 50 jaar na de start van de basisschool! In de snelheid van ontwikkelingen is dat
een eeuwigheid. Van landbouw via industrie zijn we in de informatiemaatschappij beland, en het tempo waarin veranderen verloopt gaat zo snel dat ook (of juist) volwassen mensen het tempo amper bij kunnen fietsen.
Stel je de kleuter van nu voor: in 2016 4 jaar oud, in 2032 dus 20 jaar; nog steeds aan de studie, maar wij kunnen nu niet zeggen waarvoor. Het beroep van onze vaders bestaat dan wellicht niet meer; denk maar eens aan de havenwerker, de vader aan de lopende band in een fabriek, de vader of moeder die aan het loket van de bank werkt, de verkoopmedewerker in de winkel….
Onderwijs past aan, dat kan niet anders. Sommigen dingen blijven (zoals leren schrijven, lezen, rekenen), maar er zullen ook dingen echt anders moeten.Een beetje onderwijsmens ziet dat ook echt wel in, ook al is er verzet tegen het rapport Onderwijs2032.
In ‘Onderwijsinnovatie (Open Universiteit, nr. 1, jaargang 2016) kijkt Rob Martens, psycholoog, vanuit een geheel ander oogmerk naar dit rapport. Hij vraagt zich af waarom psychologie niet veel meer in het curriculum van VO is geïntegreerd dan nu.
Het is best de moeite waard om te lezen. Waar halen mensen hun intrinsieke motivatie vandaan? Martens constateert met andere psychologen: mensen halen die motivatie vanuit de sociale context, niet uit winstbejag. En dat is in tegenstelling tot de heersende geest van economisme in onze samenleving. Mensen zijn niet uit op winstmaximalisatie, maar willen het goed hebben, met elkaar.
Scholen worden niet beter van ranglijstjes en concurrentieprincipes; leraren willen geen prestatie-beloning; politiemensen of verplegenden worden niet beter van onderlinge competitie; kortom: werkenden in de publieke sector willen vooral werken in onderlinge verbondenheid en intrinsieke motivatie…
Een pittige conclusie! Want: in tegenstelling tot de heersende geest in de samenleving. De term ‘economisme’ is je wellicht bekend? De definitie van het begrip luidt als volgt: “De overtuiging dat economische oorzaken of factoren zijn dominantie over alle anderen’.
In de laatste veertig-vijftig jaar is de uitwerking van ‘economisme’ in onze samenleving langzaam zichtbaar geworden. Aan alles wordt een (maatschappelijk) prijskaartje gehangen, en bij alles wordt ons vermeld dat ‘er keuzes moeten worden gemaakt’.
Voorbeelden zijn er te over, waarbij ook nog vaak maatregelen worden aangekondigd die ‘in het belang van de burger’ zijn. Laten we maar eens kijken naar de rampzalige uitwerking.
De PTT is geprivatiseerd, maar de postzegel ging over de kop in prijs.
NS is geprivatiseerd, maar de kostprijs van een retourtje ging meer dan over de kop.
ProRail is geprivatiseerd, maar een storm en het spoor ligt plat.
Energiebedrijven zijn geprivatiseerd: lagere prijzen? Beter licht?
Waterbehandeling: ook geprivatiseerd. Grote kantoren, dure managers, maar de prijs van een kuub water is omhoog gevlogen.
Reorganisaties bij politie, in de thuiszorg: massa’s mensen op straat, en de zorg goedkoper…
Martens keek in economieboeken. Schrok. Zag dat het waar is waarvoor Arnold Heertjes al waarschuwde. Die zei, in een interview in de Volkskrant van 8 mei 2009, het volgende: “Wat je nu ziet is dat het welvaartsbegrip is ingesnoerd tot datgene wat je in geld kunt uitdrukken. De markt waar de prijs van zaken wordt bepaald, is heilig verklaard.”
Zo is het maar net. Zo komt het dat de overheid geen kleuter ziet, maar een lerend object dat in zo kort mogelijke tijd het onderwijs moet verlaten, om talent in klinkende munt om te zetten.
Zo is passend onderwijs inmiddels een manier om ‘dure’ leerlingen goedkoper onderwijs te is geven. Onderwijzers, politieagenten, verpleegsters: kostenposten.
Managers en ambtenaren, goed betaald, ver van de werkvloer, hebben geleerd naar rendement te kijken.
Wat kost een leerling in het speciaal onderwijs, wat kost een kind in de jeugdzorg, wat kost een omaatje in een bejaardenhuis, wat kost een patiënt in een ziekenhuisbed, wat kost een medicijn voor een kankerpatiënt…
Wat kost een kleuter?
Volgende week gaan we die rekensom maar eens maken….